Co to jest ślad węglowy?
Ślad węglowy to suma emisji gazów cieplarnianych emitowanych w wyniku produkcji oraz konsumpcji towarów i usług. Pojęcie śladu węglowego jest stosowane w celu ilościowego określenia wpływu danej działalności, osoby lub kraju na zmianę klimatu.

Jak ograniczyć swój ślad węglowy?
Zrozumienie śladu węglowego może pomóc ograniczyć wpływ konsumpcji na środowisko. Niewielkie zmiany mogą w dłuższej perspektywie przynieść duże różnice, na przykład w przypadku transportu, żywności, odzieży, odpadów itp.
Ślad węglowy dotyczy produktów, usług, aktywności pojedynczych osób i gospodarstw domowych, działalności przedsiębiorstw, rządów, a nawet całych sektorów gospodarki. Ślad węglowy uwzględnia nie tylko emisje bezpośrednio generowane przez daną aktywność czy produkt, ale też emisje związane ze wszystkimi etapami ich cyklu życia.

Dlaczego to ważne?
Emisje gazów cieplarnianych, takich jak dwutlenek węgla (CO2), metan (CH4), podtlenek azotu (N2O), wywołane różnymi działaniami człowieka (np. spalaniem paliw kopalnych, wylesianiem, degradacją gleb, chowem bydła czy stosowaniem nawozów sztucznych), wpływają na klimat i prowadzą do jego ocieplania oraz destabilizacji. W efekcie pogarszają się warunki życia na Ziemi, coraz częściej występują susze, fale upałów, powodzie i pożary. Topnieją lodowce, podnosi się poziom morza.

Praktyczne informacje

• Siedem miliardów ludzi na świecie w różnym stopniu zużywa zasoby planety. Według prognoz Organizacji Narodów Zjednoczonych liczba ludności na świecie do 2050 r. może wzrosnąć do 9,7 miliarda, a do 2100 r. – do ponad 11 miliardów. Rosnąca liczba ludności przyczynia się do wzrostu emisji i wyczerpywania zasobów naszej planety.
• Ile węgla jest emitowane, aby wyprodukować Twój T-shirt, posiłek lub telefon? Ilość ta będzie zależała od wyborów dotyczących produkcji i konsumpcji. Na przykładzie transportu: lot samolotem emituje 285 g węgla na kilometr w porównaniu ze 104 g w przypadku jazdy samochodem i 14 g – pociągiem. To samo dotyczy rodzaju mięsa lub ryb, które jesz, lub rodzaju dżinsów, które kupujesz.
• Całkowity ślad węglowy podróży samochodem uwzględni nie tylko emisje wynikające ze spalania paliwa w silniku, ale też emisje związane z wyprodukowaniem, utrzymaniem i utylizacją samochodu, wydobyciem, rafinacją i dystrybucją paliwa, a także budową i utrzymaniem dróg oraz parkingów.

Budownictwo zeroenergetyczne
Budynek o niemal zerowym zużyciu energii to budynek o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej. Bardzo niska ilość wymaganej energii powinna pochodzić w bardzo dużym stopniu ze źródeł odnawialnych, w tym energii ze źródeł odnawialnych wytwarzanej na miejscu lub w pobliżu.
Środki służące poprawie charakterystyki energetycznej budynków powinny uwzględniać warunki klimatyczne i lokalne oraz wewnętrzne środowisko klimatyczne, a także opłacalność ekonomiczną. Środki te nie powinny mieć wpływu na inne wymagania dotyczące budynków, takie jak dostępność, bezpieczeństwo i zamierzone przeznaczenie budynku.

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii
Odnawialne źródło energii (OZE) jest to źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, aerotermalną, geotermalną, hydrotermalną, hydroenergię fal, prądów i pływów morskich, otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów.
Korzystanie z zasobów odnawialnych przy produkcji energii niesie za sobą wiele korzyści: bezpieczeństwo energetyczne, niezależność energetyczna, ograniczenie emisji CO2, ekologia.

Zrównoważone budownictwo
Wymagania stawiane budownictwu zrównoważonemu łączą problematykę racjonalnego projektu, ekonomicznego wykonawstwa, oszczędnej eksploatacji obiektu, ekologii i optymalnych warunków użytkowania. Spełnienie tych warunków wymaga stosowania nowoczesnych technologii materiałowych i wykonawczych, wykorzystywania źródeł energii odnawialnej, przemyślanej ingerencji architektury obiektu w otaczające środowisko itp.

Praktyczne informacje

• Budynki odpowiadają za 40% łącznego zużycia energii w Unii Europejskiej. Sektor ten się rozwija, co prowadzi do wzrostu zużycia energii. Dlatego ograniczenie zużycia energii oraz wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych w sektorze budynków stanowią istotne działania konieczne do ograniczenia uzależnienia energetycznego Unii i emisji gazów cieplarnianych.
• Mniejsze zużycie energii oraz zwiększone wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych mają duże znaczenie dla zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii, wspierania rozwoju technicznego, a także dla tworzenia możliwości zatrudnienia i rozwoju regionalnego, zwłaszcza na obszarach wiejskich.
• Rozważając opłacalność fotowoltaiki, należy pamiętać, że razem z systemem fotowoltaicznym „kupujemy” zapas energii na wiele lat. Od momentu uruchomienia instalacji każdego następnego dnia czerpiemy darmowy prąd ze słońca!

Czym jest gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ)?
Gospodarka o obiegu zamkniętym, inaczej nazywana także gospodarką obiegu zamkniętego lub cyrkularną, to koncepcja zmierzająca do racjonalnego wykorzystania zasobów oraz ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko wytwarzanych produktów. Model ten ma na celu minimalizację zużycia surowców oraz powstawania odpadów, a tym samym zmniejszenie emisji i poziomów wykorzystania energii poprzez tworzenie zamkniętej pętli procesów, w której powstające odpady traktowane są jako surowce w kolejnych etapach produkcyjnych.

Gospodarka o obiegu zamkniętym szansą na rozwój firm
GOZ to wiele pętli na różnych stadiach życia produktu i wiele powiązań odpadowo-surowcowych. To, co dla jednego przedsiębiorstwa jest odpadem, dla innego może być wartościowym surowcem. Gospodarka obiegu zamkniętego polega na znalezieniu takich powiązań i wytworzeniu między nimi pętli. Stosowanie koncepcji GOZ może doprowadzić do bardziej racjonalnego wykorzystywania zasobów, a także ograniczenia negatywnego wpływu sektora przemysłowego na środowisko. Stwarza ona nowe możliwości rozwoju firm.

Dlaczego konieczne jest przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym?
Przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym może przynieść takie korzyści jak zmniejszenie presji na środowisko, zwiększenie bezpieczeństwa dostaw surowców, zwiększenie konkurencyjności, pobudzenie innowacji i wzrostu zatrudnienia. Może również dostarczać konsumentom trwalsze i bardziej innowacyjne produkty, które zapewniają oszczędności i lepszą jakość życia.

Praktyczne informacje

• Planeta, na której żyjemy, jest zamkniętym ekosystemem, który ma ograniczoną zdolność do odnawiania swoich zasobów. Według Global Footprint Network obecnie nasza planeta potrzebuje 1,75 roku na odnowienie zasobów zużywanych przez ludzkość w ciągu roku, a współczynnik ten wciąż wzrasta. To znaczy, że jeśli chcielibyśmy utrzymać naszą konsumpcję na obecnym poziomie, już dziś potrzebujemy więcej niż jednej Ziemi.
• Szansą na zminimalizowanie zużycia surowców, energii, emisji CO2 i wytwarzania odpadów jest wprowadzenie w życie idei gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ).
• Zasady GOZ powinny być stosowane na każdym etapie życia produktu: od projektowania przez produkcję, dystrybucję, konsumpcję aż do momentu, kiedy przedmiot ostatecznie staje się odpadem, czyli do zbierania i zagospodarowywania odpadów. Transformacja rynku zależy od nas wszystkich – od twórców technologii, od wprowadzających legislacje, ale też od nas konsumentów, bo to od nas zależy, jaki produkt wybierzemy.

Zabezpieczenie przed upadkiem ludzi/przedmiotów z wysokości
Praca na wysokości może narazić pracowników na szczególnie wysokie ryzyko utraty zdrowia lub życia na skutek upadku lub innego poważnego zdarzenia. Dlatego też niezwykle ważna jest prawidłowa organizacji prac na wysokościach.
W Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z późn. zm. (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650) przeczytamy, że pracą na wysokości jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi,
z wyłączeniem następujących okoliczności:

• praca powyżej 1 m od powierzchni posadzki, jeśli jest to miejsce osłonięte ze wszystkich stron pełnymi ścianami albo oszklonymi ścianami na wysokość 1,5 metra i wyżej;
• praca powyżej 1 m od powierzchni posadzki, jeśli jest to miejsce wyposażone w stabilne konstrukcje albo urządzenia, które są w stanie skutecznie ochronić pracownika przed wypadnięciem.

Szczególną odmianą pracy na wysokości jest również praca na głębokości, np. w studzienkach, kanałach, zbiornikach.

Przewracające się maszyny
Maszyny i inne urządzenia techniczne stosowane w pracy powinny zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Przewracające się maszyny to, jeśli spojrzeć na codzienne doniesienia z placów budowy, bardzo częste zdarzenie.

Zabezpieczenie prac pod ruchem
Należy zapewnić bezpieczeństwo w trakcie przygotowania oraz prowadzenia prac pod ruchem poprzez ograniczenie do minimum ryzyka potrącenia, przygniecenia lub przejechania przez pojazdy będące w ruchu oraz pracujące maszyny. Ruch pojazdów i maszyn odbywa się na każdej budowie niezależnie od jej wielkości, lokalizacji oraz specyfiki prowadzonych prac. Potrącenia lub najechanie na pracowników powodują znaczącą liczbę wypadków śmiertelnych na budowach.
Roboty prowadzone w pasie drogowym lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie należą do grupy prac szczególnie niebezpiecznych ze względu na duże zagrożenia dla osób, które je wykonują, oraz dla postronnych uczestników ruchu. Aby zapewnić właściwy poziom bezpieczeństwa podczas prowadzenia robót pod ruchem, należy odpowiednio zabezpieczyć i oznakować prace prowadzone w pasie drogowym.

Transport pionowy
Transport pionowy na budowie zaliczany jest do tzw. transportu wewnętrznego i służy do przemieszczania materiałów/elementów konstrukcji z miejsca ich składowania na stanowiska pracy robotników. Z uwagi na sposób przemieszczania materiałów środki transportowe dzieli się na ręczne i mechaniczne, a z uwagi na kierunek – na transport poziomy i pionowy.
Do transportu pionowego używa się dźwignic. Zbudowane są one z uchwytów do podnoszenia i przemieszczania ładunków, cięgien, krążków i kół linowych oraz hamulców. Dzięki nim transport materiałów budowlanych jest zmechanizowany i odbywa się za pomocą urządzeń sterujących:

• hak, czyli element, który podniesie nawet bardzo ciężkie ładunki, jest mocowany do urządzenia,
• dźwigniki, czyli urządzenia, które unoszą ciężary na niewielkie wysokości,
• cięgniki – podnoszą ciężar za pomocą wiotkiego elementu, np. łańcucha,
• wyciągi – działają bardzo podobnie do wciągarek, ale w ich przypadku ciężar jest prowadzony na prowadnicach.

Urządzeniami, które bardzo często wykorzystywane są na placach budowy, są żurawie. To urządzenia o zróżnicowanej budowie i możliwościach.

Uszkodzenia instalacji podziemnych i naziemnych (w szczególności elektrycznych)
Instalacje rozdziału energii elektrycznej na terenie budowy powinny być zaprojektowane i wykonane oraz utrzymywane i użytkowane w taki sposób, aby nie stanowiły zagrożenia pożarowego lub wybuchowego, a także chroniły w dostatecznym stopniu pracowników przed porażeniem prądem elektrycznym.
Żurawie samojezdne, koparki i inne urządzenia ruchome, które mogą zbliżyć się na niebezpieczną odległość do napowietrznych lub kablowych linii elektroenergetycznych, powinny być wyposażone w sygnalizatory napięcia. Uszkodzenie kabla elektroenergetycznego stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia sprawcy tego zdarzenia oraz wszystkich osób przebywających w pobliżu tego zdarzenia.

Czym jest ślad wodny?
Ślad wodny to wskaźnik, który oznacza ilość zużywanej i zanieczyszczonej wody podczas produkcji różnego rodzaju produktów, ale również usług w naszym codziennym życiu. Jest to suma pośredniego i bezpośredniego zużycia wody przez konsumenta. Bezpośrednie zużycie wody dotyczy wszystkich codziennych czynności, jak picie, kąpiel, pranie, gotowanie. Pośrednie zużycie wody dotyczy wszystkich etapów produkcji, w których jest potrzebna woda.

Barwy śladu wodnego
Zielony ślad wodny – to woda pochodząca z opadów atmosferycznych. Przechowywana jest w korzeniach roślin, skąd paruje lub stymuluje ich wzrost.
Niebieski ślad wodny – to woda powierzchniowa i gruntowa, która podlega naturalnym procesom odparowywania i nawadnia uprawy.
Szary ślad wodny – to woda zanieczyszczona przez przemysł w procesie produkcji, odprowadzana do źródeł wody lub do oczyszczalni ścieków. Używana jest do rozcieńczania ścieków przemysłowych i komunalnych.

Ślad wodny a zmiany klimatu
Nieregularne opady i coraz częściej występujące długie okresy suche zmuszają nas do przemyśleń na temat sprawnego gospodarowania zasobami. Zasoby słodkiej wody w Polsce są mocno ograniczone, stąd konieczne jest podejmowanie dobrych praktyk związanych z podnoszeniem retencji, zbieraniem deszczówki, ograniczaniem powierzchni nieprzepuszczalnych oraz stosowanie nowoczesnych technologii, ograniczających zużycie wody w zakładach przemysłowych.

Praktyczne informacje

• Do produkcji 1 kg czekolady potrzeba 17 196 litrów wody. 1 kg pszenicznego chleba to 1608 litrów wody.
• Jedna para dżinsów to aż 9 982 litry wody.
• W Polsce przyjmuje się, że średnia wartość śladu wodnego przeciętnego gospodarstwa domowego to od 350 do 400 litrów każdego dnia. W Etiopii jest to 15 litrów.
• Każdy kraj ma własny ślad wodny, określany jako suma zużytej wody do produkcji dóbr i usług konsumowanych przez jego mieszkańców. W szczególe składa się ze śladu wewnętrznego (wody pochodzącej z zasobów danego kraju) oraz zewnętrznego, czyli wody pochodzącej z zasobów położonych poza granicami danego kraju (eksportowany ślad wodny).

Czym jest hałas?
Hałas to każdy dźwięk, który słuchacz w danej sytuacji odbiera jako niepożądany, uciążliwy, szkodliwy bądź niebezpieczny dla zdrowia. Kwalifikacja jest uzależniona od wielu wypadkowych – od nastawienia psychicznego do źródła tego dźwięku, rodzaju wykonywanej pracy, pory, a nawet sposobu, w jaki wypoczywamy. Często istotne jest dla nas również to, jak długo dźwięk dociera do naszych uszu.

Poziom hałasu w otoczeniu – jak na nas wpływa
Według prawa dotyczącego ochrony środowiska hałas jest zanieczyszczeniem, podobnie jak zanieczyszczenie gleby, powietrza czy wody. Przebywanie w hałasie związane jest z niebezpieczeństwem trwałego lub czasowego osłabienia słuchu. Hałas skutkuje zwiększeniem ryzyka chorób naczyniowych, podwyższeniem ciśnienia. Dodatkowo hałas w ciągu dnia może pogorszyć wydajność pracy i sprawność komunikacji, a także przyczynić się do nadmiernego stresu. Szkodliwe dźwięki w przemyśle generowane są przez maszyny i urządzenia wykorzystywane w procesie technologicznym oraz przez instalacje i wyposażenie firm.

Środki służące do ochrony przed nadmiernym hałasem
Po wykonaniu badań, które określają dokładne natężenie hałasu, jego źródło oraz wpływ na otoczenie, można bez problemu dobrać rozwiązania służące jego redukcji. Każde działania tego typu skupiają się na ograniczeniu hałasu do minimum – zarówno w środowisku naturalnym, jak i ogólnym. Pomiar hałasu pozwala określić niebezpieczeństwo, które zagraża pracownikom, mieszkańcom itp.
Do głównych źródeł ochrony zaliczyć można przede wszystkim obudowy akustyczne, kabiny i ekrany dźwiękochłonne, okładziny akustyczne oraz tłumiki hałasu. Każde medium, które ogranicza hałas, jest dobierane indywidualnie do danej sytuacji oraz miejsca, w którym przeprowadza się pomiary hałasu i gdzie występuje chęć jego redukcji.

Praktyczne informacje

• O poziomie głośności słyszanego dźwięku decyduje ciśnienie akustyczne. Rozpiętość ciśnień dźwięków, na które reaguje człowiek, jest ogromna. Dlatego do określenia ich poziomów używa się wartości wyrażonych w decybelach (dB).
• Przykłady natężenia dźwięku: 40 dB – rozmowa, 50/60 dB – ruchliwe biuro, tłum ludzi na ulicy, 70 dB – włączony odkurzacz, 80 dB – przejeżdżający pociąg, 100 dB – młot pneumatyczny, 130 dB – startujący odrzutowiec.
• Praca w hałasie w granicach 95–100 dB nie może trwać dłużej niż 40–100 minut, a w takim do 110 dB – maksymalnie 10 minut dziennie.